مقررات یاتا، کالاهای خطرناک را بر اساس نوع خطرشان به 9 کلاس (Class) تقسیم میکند.
در برخی موارد این کلاس ها به بخش های جزیی تری (Division) هم تقسیم میشوند تا خطر خاصی را در درون یک کلاس نشان دهند. در این موارد تنها به بخش اشاره میشود نه کلاس.
کلاس ها با شماره های تک رقمی نشان داده می شوند، مثلا کلاس 7. اما بخش ها را با شماره های دو رقمی نشان میدهند. رقم اول نشان دهنده کلاس و رقم دوم نشان دهنده بخش میباشد. مثلاً اکسید کننده ها در کلاس 5 بخش یک قرار می گیرند واینگونه به آنها اشاره میشود5.1
نکته مهم:ترتیب شماره گذاری کلاس ها و بخش ها تنها برای تسهیل در نام گذاری است و بیانگر میزان خطر نیست. بدین معنا که کلاس 1 لزوماً از کلاس 2 و یا 3 و غیره خطرناک تر نیست.
1) مواد منفجره (Explosives)
2) گازها (Gases)
3) مایعات قابل اشتعال (Flammable Liquids)
4) جامدات قابل اشتعال (Flammable Solids)
5) مواد اکسیدکننده و پراکسیدهای آلی(Oxidizing Substances and Organic ) (Peroxides)
6) مواد سمی و مواد عفونی (Toxic & Infectious Substances)
7) مواد رادیو اکتیو (Radioactive Material)
8) مواد خورنده (Corrosive)
9) مواد و کالا های خطرناک متفرقه، شامل موادی که خطر زیست- محیطی دارند
هر کلاس یا بخش ویژگیهایی دارد که مشخص میکند آیا یک کالا یا ماده به آن تعلق دارد یا خیر. این ویژگی ها از نظر فنی به تفصیل بیان شده اند و قرار دادن یک کالا در یک کلاس خاص، نیازمند داشتن دانش تخصصی درباره این ویژگی هاست. به هر کلاس یا بخش کد سه حرفی Cargo-IMP (Interline Message Procedures) تعلق میگیرد تا شناسایی کالاهای خطرناک، در مدارک گوناگون پروازی مانند مانیفست بار، بارهای ویژه و فرم اطلاع به خلبان تسهیل گردد.
1)مواد منفجره (Explosives)
این کالا ها یا مواد منفجره در حالت عادی برای حمل هوایی ممنوع هستند.مثل: تی ان تی،دینامیت یا بمب، موشک، مواد آتش بازی،باروت.
مواد منفجره،بخش 1.1
کالاها یا موادی که خطر انفجار انبوه دارند.
Cargo-IMP Code: REX
مانند:TNT و بعضی از مین ها و مهمات و سلاح های جنگی
مواد منفجره،بخش 1.2
کالاها یا موادی که خطر پرتاب شوندگی دارند، اما خطر انفجار انبوه ندارند.
Cargo-IMP Code: REX
مانند: بعضی از مین ها و مهمات و سلاح های جنگی
مواد منفجره،بخش 1.3
کالاها یا موادی که خطر آتش گرفتن داشته،خطر ترکیدن و پرتاب شوندگی کمی دارند،اما خطر انفجار انبوه ندارند.
Cargo-IMP Code: REX, RCX, RGX
مانند: نیتروسلولز و بعضی از مهمات مشقی
مواد منفجره،بخش 1.4
کالاها یا موادی که خطر قابل توجهی از خود نشان نمی دهند.
Cargo-IMP Code: REX, RXB, RXC, RXD, REX, RXG, RXS
مانند: برخی از مهمات مشقی
مواد منفجره،بخش 1.4s
کالاها یا موادی که خطر عمده ای از خود نشان نمیدهند.اثرات ناشی از فعال شدن انفاقی به داخل بسته محدود میشود.
Cargo-IMP Code: RXS
مانند: مهمات سلاح های کمری، مهمات هشدار دهنده، فتیله های ایمنی، برخی از فشفشه ها و غیره
مواد منفجره،بخش 1.5
کالاها یا موادی که حساسیت بسیار کمی دارند، اما خطر انفجار انبوه دارند.
Cargo-IMP Code: REX
مانند: بسیاری از مین ها و مهمات سلح های جنگی.
مواد منفجره،بخش 1.6
کالا ها یا موادی که حساسیت بسیار کمی دارند، اما خطر انفجار انبوه ندارند.
Cargo-IMP Code: REX
مانند: بسیاری از مین ها و مهمات سلح های جنگی.
2)گازها (Gases)
گازهای قابل اشتعال، 2.1
گازهایی که وقتی با هوا به نسبت معینی مخلوط می شوند، ترکیبی قابل اشتعال تولید می کنند.
Cargo-IMP Code: RFG
مانند: بوتان، هیدروژن، پروپان، استیلن، گاز فندک.
گازهای غیر قابل اشتعال-غیر سمی 2.2
هر گاز غیر قابل اشتعال-غیر سمی یا گازهای سرد مایع شده.
Cargo-IMP Code: RNG, RCL
مانند: دی اکسید کربن، نئون، آتش خاموش کن، هلیوم، یا نیتروژن مایع.
گازهای سمی 2.3
گازهایی که سمی یا خورنده بوده و سلامتی انسان را به خطر می اندازند.
Cargo-IMP Code: RPG
مانند: اسپره های سمی خفیف، گاز اشک آور (بیشتر گازهای سمی برای حمل هوایی ممنوع هستند)
3)مایعات قابل اشتعال (Flammable Liquids)
هر مایعی که نقطه اشتعال بخارات آن در آزمایش (CLOSED-UP) 60 درجه سانتیگراد یا کمتر باشد
Cargo-IMP Code: RFL
مانند:الکل ها، رنگ های قابل اشتعال، و بعضی از برچسب ها.
4)جامدات قابل اشتعال (Flammable Solids)
جامدات قابل اشتعال4.1
هر ماده جامدی که به آسانی آتش می یرد یا ممکن است به واسطه اصطکاک ایجاد آتش سوزی کند.
Cargo-IMP Code: RFS
مانند: کبریت، گوگرد، سلولوئید،نیرونفتالین
مواد خود آتش زا 4.2
این مواد خود به خود گرم می شوند یا در تماس با هوا گرم شده و ممکن است آتش بگیرند.
Cargo-IMP Code: RFS
مانند: فسفر زرد یا سفید، منیزیم دیاماند
موادی که در تماس با آب خطرناک می شوند 4.3
موادی که در واکنش با آب ممکن است خود به خود آتش بگیرند یه گازهای قابل اشتعال از خود ساطع کنند.
Cargo-IMP Code: RFW
مانند: کاربید کلسیم، سدیم، پتاسیم
5)مواد اکسیدکننده و پراکسیدهای آلی(Oxidizing Substances and Organic ) (Peroxides)
اکسید کننده ها 5.1
موادی که به راحتی از خود اکسیژن آزاد می کنند و به آتش گرفتن آسان سایر مواد کمک می کنند.
Cargo-IMP Code: ROX
مانند: کود نیترات آمونیوم، کلرات کلسیم، سفید کننده ها
پراکسیدهای آلی 5.2
ماده ای آلی (جامد یا مایع) که به سادگی با شعله خارجی مشتعل می سوزند و بعد با شتاب به سوختن ادامه می دهد. برخی از مواد این بخش به شکلی خطرناک با یکدیگر واکنش می دهند.
Cargo-IMP Code: ROP
مانند: هیدروپراکساید ترت-بوتیل ، سفت کننده های کیت های تعمیر فایبر گلاس
6)مواد سمی و مواد عفونی (Toxic & Infectious Substances)
مواد سمی6.1
مایعات یا جامداتی که در صورت استنشاق، خوردن، یا تماس با پوست می توانند خطر ناک باشند.
Cargo-IMP Code: ROP
مانند: آرسنیک،نیکوتین، سیانید، آفت کش ها، استرکنین
مواد عفونی 6.2
موادی که در حالت عادی حاوی عوامل بیماری زا هستند و در انسان و حیوان باعث ایجاد بیماری می شوند.
نکته: مواد عفونی به دو طبقه (Category) تقسیم می شوند.
نوع :Aمواد عفونی که خطر مرگ دارند.
نوع B:موادعفونی که تنها خطر بیماری دارند.
Cargo-IMP Code: RIS
مانند: ویروس ها و باکتری هایی نظیر ایدز و هاری. برخی نمونه های آزمایشگاهی، برخی محصولات بیولوژیکی، و زباله های آزمایشگاهی و بیمارستانی
7)مواد رادیو اکتیو (Radioactive Material)
مواد رادیو اکتیو سفید I
مواد رادیو اکتیو با میزان تشعشع پایین در سطح بسته بندی.شاخص حمل صفر تعریف شده ست.(TI = 0)
Cargo-IMP Code: RRW
________________________________________
مواد رادیو اکتیو زردII
میزان تشعشع بیش از گروه I بوده و شاخص حمل آن بین 0.1 و 1 تعریف شده است.
Cargo-IMP Code: RRY
________________________________________
مواد رادیو اکتیو زرد III
میزان تشعشع بیش از گروه IIبوده و شاخص حمل آن بین 1 و 10 تعریف شده است.
Cargo-IMP Code: RRY
________________________________________
مواد رادیو اکتیو قابل شکافت، شاخص ایمنی بحرانی
برچسب های شاخص ایمنی بحرانی باید علاوه بر برچسب های مناسب دیگر رادیواکتیو استفاده شوند. تا در انباشتن بسته ها یا OVERPACK که مواد قابل شکافت دارند محدودیت ایمنی رعایت شود.
مانند: اورانیوم233 و 235، پلوتونیوم 239 و 241.
8)مواد خورنده (Corrosive)
مواد خورنده
مایع یا جامدی که در اثر تماس با بافت زنده باعث آسیب جدی می شود و یا در صورت سرایت به سایر کااها یا ابزار حمل و نقل به طور اساسی به آنها صدمه می زند یا به کلی آنها را از بین می برد.
مانند:اسید باتری، جیوه، اسید سولفوریک
9) مواد و کالا های خطرناک متفرقه، شامل موادی که خطر زیست- محیطی دارند.
( Miscellaneous Dangerous Substances and Articles, Including Environmentally
hazardous Substances)
کالاهای خطرناک متفرقه
هر مادهای که در طول حمل هوایی ایجاد خطر نموده و در کلاس های قبلی قرار نگرفته باشد.همچنین این مواد شامل جامدات و مایعات مضر بیهوش کننده می باشد. همچنین شامل مواد مشابه می باشد که می تواند برای خدمه ایجاد ناراحتی و اذیت کرده و آنان را از انجام صحیح وظایف خود جلوگیری نماید.
مانند: یخ خشک